Categorie: Wetenschappelijke beschouwingen

Tot slot is het interessant om te kijken naar het thema duurzaamheid vanuit een heel andere wetenschappelijk perspectief, namelijk vanuit de kwantumfysica. Een van de bekendste wetenschappers van de kwantumfysica is Amit Goswami uit India. Hij gaat de laatste jaren als kwantumactivist door het leven. Hij pleit voor een verbinding van wetenschap met bewustzijn. Hij gelooft dat kwantumfysica de toekomst van de wetenschap is. Zijn boodschap is dat alles kan worden verklaard vanuit de kwantumwetenschap.

Energetisch bewustzijnsveld

Volgens de kwantumfysica is alles wat er bestaat, opgebouwd uit energie, bewustzijn en informatie. Dat betekent dat spiritualiteit en natuurwetenschap definitief met elkaar zijn verweven. We hoeven daar niet eens meer in te geloven, want het is inmiddels wetenschappelijk bewezen. Het uitgangspunt van de kwantumfysica is dat het ons bewustzijn is die de werkelijkheid beïnvloedt. Onze activiteit van waarnemen is cruciaal in het creëren van een werkelijkheid. Een objectieve werkelijkheid bestaat dus niet. Wij als subject zijn de voorwaarde voor het observeren van een object. Hoe zit het dan met de zogenaamde objectieve realiteit? Onze realiteit ontstaat slechts door middel van onze interactie met het energetische bewustzijnsveld van alle mogelijkheden. De werkelijkheid die wij vervolgens waarnemen bestaat uit een soort gestolde energie. Er is dus geen solide realiteit!

Nieuw paradigma

Met de kennis vanuit de kwantumfysica kunnen we nu met heel andere ogen naar de milieuproblematiek kijken. We kunnen misschien zelfs optimistisch zijn! Een wereld van gestolde energie is waarschijnlijk makkelijker te transformeren dan een wereld van solide materie! “Verander de wereld, begin bij jezelf” heeft dus alles met onze activiteit van waarnemen te maken, met onze perceptie van de wereld. Wij creëren onze realiteit door continue keuzes te maken uit alle mogelijkheden die het energetische bewustzijnsveld ons biedt. Laten we dus bewust de juiste keuzes maken en onze wereld transformeren.

De focus van de Turkse wetenschapper Ibrahim Özdemir ligt nadrukkelijk op religie en ecologie. Hij houdt zich vooral bezig met milieufilosofie en verzorgt lezingen over de gehele wereld. Özdemir is enorm geïnspireerd door de denkbeelden van de beroemde Soefi-mysticus Rumi.

Milieu-ethiek

Naast de wetenschappelijke en technologische benadering van onze milieuproblematiek pleit Özdemir voor een filosofische en ethische benadering ervan. Hij beweert dat er een direct verband is tussen de hedendaagse milieuvervuiling en onze houding ten opzichte van onze natuurlijke omgeving. Het menselijk handelen vloeit dus voort uit onze perceptie van de natuur. Indien we de natuur op een diepere manier kunnen verstaan, heeft dat als gevolg dat we vanuit een eerbiedige houding gaan handelen jegens de natuur.

Mystiek

Om onze natuurlijke omgeving op een diep niveau te kunnen begrijpen is het van belang te beseffen dat er een onzichtbare kracht onze wereld bestuurt. Volgens Rumi is dit de mystieke kracht van de goddelijke Liefde. Deze onvoorwaardelijke liefde bezielt de gehele schepping, alle schepselen inbegrepen. Wij zijn dus op een diep niveau met elkaar verbonden en hebben daardoor een enorme verantwoordelijkheid ten opzichte van elkaar, maar ook met betrekking tot onze natuurlijke omgeving. Het is aan ons om op een respectvolle manier mee te werken met deze regenererende liefdeskracht!

Maslow was een Amerikaanse psycholoog van de vorige eeuw en heeft ons zijn welbekende Pyramide van behoeften nagelaten. Het is interessant om deze driehoek nader te beschouwen, omdat het zo duidelijk het contrast aangeeft tussen de werkelijke behoeften van de mens en zijn extravagante hebzucht die geen grenzen kent.

De hiërarchie van menselijke behoeften

De Pyramide van Maslow kent 5 lagen, waarvan de onderste laag de basisbehoeften vertegenwoordigt. Deze basisbehoeften behelzen onze biologische behoeften zoals (drink)water, voedsel en schone lucht.

De tweede laag is de behoefte aan veiligheid en stabiliteit. De middelste laag wordt gevormd door onze sociale behoeften, de vierde laag staat voor (zelf)waardering en de bovenste toplaag geeft de behoefte aan zelfontplooiing weer.

Ontsporing

We zien dat slechts de onderste laag onze materiële behoeften weergeeft. De bevrediging van onze primaire behoeften zijn echter wel een voorwaarde voor de voldoening van de tweede laag en de bevrediging van het gevoel van veiligheid is een voorwaarde voor de voldoening van de derde laag en zo verder. De bovenste 4 lagen zijn dus non-materialistisch. Hier zien we onmiskenbaar de ontsporing die onze consumptiemaatschappij heeft veroorzaakt! Het moderne leven heeft ervoor gezorgd dat onze natuurlijke verlangens totaal gedegenereerd zijn. Dat dit zijn weerslag heeft op het algemeen welzijn van de mens is vanzelfsprekend.

Mircea Eliade studeerde af in filosofie en heeft zich daarna in de Indische filosofie verdiept. Later is hij godsdiensthistoricus geworden en schreef een aantal boeken over sjamanisme, kosmologie, symbolisme en mythologie. Interessante onderwerpen, waarvan enkele beschouwingen hieronder worden besproken in het kader van duurzaamheid.

Sacraal en profaan

De archaïsche wereld, zo zegt Eliade, was een geheiligde wereld en was daarom magisch. Het alledaagse leven was ingebed in het sacrale. De archaïsche mens was dan ook diep religieus. Elke handeling had een extra dimensie. De wereld was vol van kosmische symbolen en diepere betekenissen. Dit staat in schril contrast met onze westerse beschaving die zich kenmerkt door secularisatie. Het sacrale lijkt grotendeels te zijn verdwenen in onze moderne wereld. Het alledaagse is een profane realiteit geworden, ontdaan van alle magie. De a-religieuze mens van tegenwoordig is het gevolg van deze ontheiliging van de wereld. De profane mens wijst het goddelijke daarom af. Als het menselijke bestaan niet langer een diepere betekenis heeft, wordt de mensheid onverschillig, bruut en oneerbiedig. Dit zien we duidelijk terug in de manier waarop we momenteel met onze natuurlijke omgeving en de aarde omgaan.

Terug naar een geheiligde wereld

Toch is er tegenwoordig bij steeds meer mensen een soort van heimwee waar te nemen, een verlangen naar een betere wereld, naar een sacrale wereld, waarin alles weer een diepere (kosmische) betekenis heeft. Onze levenshouding moet inderdaad drastische veranderen, indien we een duurzame toekomst tegemoet willen gaan. Het is van groot belang om onze aarde te eerbiedigen en de wereld haar sacrale waarde weer terug te geven. Dit doen we door bewust en respectvol in het dagelijks leven te staan. Pas dán kunnen we als mensheid het profane transformeren in het heilige en wordt ons leven in alle opzichten weer magisch.

De in Iran geboren Seyyed Hossein Nasr begon zijn loopbaan in de (meta)fysica, maar vond daar geenszins de antwoorden op de vragen die hij zichzelf stelde. Vervolgens verdiepte hij zich in de islamitische kosmologie en werd later professor in de Islamologie.

Islam en milieu

Vanaf de jaren ’60 van de vorige eeuw verdiepte hij zich reeds in de klimaatvraagstukken en begon deze issues te beantwoorden met behulp van de islamitische leringen. Hij zegt dat zowel de Koran als de uitspraken van de profeet Mohammed ons er op attenderen om de natuur te behoeden. Volgens de Islam heeft God de mens gekozen als de hoeder van Gods schepping. Dit wordt in de Koran aangeduid met het woord ‘khalifa’, hetgeen betekent dat wij Gods plaatsvervanger op aarde zijn. Wij als mensheid dragen dus een enorme verantwoordelijkheid voor onze natuurlijke omgeving! Volgens Nasr is de Islam dan ook een groene religie. Hij beweert dat de natuur na de wetenschappelijke revolutie in Europa in handen is gekomen van twee verschillende machten. De eerste is de hebzucht van de mensheid en de tweede is de moderne wetenschap die de natuur als een weinigzeggend fenomeen beschouwt. De oplossing die Nasr aandraagt is om weer in harmonie te gaan leven met Gods schepping. Anders stevenen we waarschijnlijk af op een collectieve zelfdoding.